5 lutego 2018 roku na antenie TVP 3 wojewoda lubelski postulował o zmianę nazwy muzeum na Majdanku i Auschwitz-Birkenau. Swoją wypowiedź argumentował faktem, iż w nazwach muzeów nie z znajduje się fraza informująca jednoznacznie o tym, że są to byłe nazistowskie obozy koncentracyjne czy też obozy zagłady. Zapewnił on widzów TVP 3, że w najbliższym czasie wystosuje w tej sprawie pismo do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Tezy wojewody poparł także historyk, dr Robert Derewenda, twierdząc, że obecna świadomość turystów z Izraela na temat Holokaustu jest niewystarczająca, toteż w miejscach takich jak muzeum na Majdanku wszystkie broszury powinny krzyczeć o tym kto obóz zbudował.
Na słowa wojewody jak i historyka zareagowało PMM. W wydanym oświadczeniu możemy m. in. przeczytać:
Nazwa „Państwowe Muzeum na Majdanku” funkcjonuje od 1944 roku, od czasu powołania instytucji, i wynika z obowiązujących przepisów prawa, w tym m.in. Ustawy z dnia 2 lipca 1947 r. o upamiętnieniu męczeństwa Narodu Polskiego i innych Narodów na Majdanku. […] Sformułowanie „były niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny” znajduje się w wielu przekazach muzealnych, m.in. na stronie głównej www.majdanek.eu, w Centrum Obsługi Zwiedzających i na okładkach wydawanych w kilku wersjach językowych przewodników. O tym, że na Majdanku funkcjonował niemiecki obóz koncentracyjny, mówią zarówno wszystkie wystawy prezentowane w Muzeum, jak i dokumentują to zamieszczone zdjęcia, w tym m.in. wystawa główna „Więźniowie Majdanka” w baraku nr 62 czy ekspozycja „Majdanek. Przeszłość i teraźniejszość”. Warto podkreślić, że Muzeum prezentuje również odrębną wystawę stałą pt. „Lublin w czasie okupacji niemieckiej” (barak nr 44).
Stanowisko wojewody lubelskiego oraz historyka z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego jest niewątpliwie pokłosiem nowelizacji ustawy o IPN, która została podpisana przez prezydenta. Nie sposób jednak zgodzić się z argumentacją obydwu gości programu „Tu i teraz – widzę, słucham, pytam”. Wystarczy wejść na stronę internetową PMM by obalić tezy o niewystarczającym akcentowaniu sprawców odpowiedzialnych za zagładę Żydów oraz eksterminację innych narodów w ww. miejscach.
Nieprawdą są też słowa dr Derewendy, który odwołał się do wiedzy turystów (głównie Izraelskich) zwiedzających tego typu miejsca pamięci, jednocześnie zaznaczając, iż edukacja historyczna w Polsce jest na optymalnym poziomie. Otóż system edukacji o Zagładzie i zbrodniach niemieckich w Izraelu jest znacznie bardziej rozwinięty niż w Polsce. Wystarczy porównać listę lektur z obecnej podstawy programowej obowiązującej w naszym kraju, czy też zajrzeć do badań naukowych mówiących o stanie świadomości polskiego ucznia, związanej z II wojną światową i Zagładą.
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego także wydało komunikat w odniesieniu do tez jakie padły w programie TVP. Poniżej zamieszczamy treść oświadczenia MKiDN:
W Polsce jest 8 Pomników Zagłady objętych ustawową ochroną prawną – świadectw najstraszniejszych zbrodni nazistowskich Niemiec (ustawa z 7 maja 1999 o ochronie byłych hitlerowskich obozów zagłady) Ochrona Pomników Zagłady jest zadaniem publicznym z zakresu administracji rządowej, które to zadanie realizuje Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Pomnikami Zagłady są następujące miejsca pamięci (na terenie wszystkich działają państwowe lub samorządowe muzea):
- Auschwitz Birkenau, niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady (1940-1945), (Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, muzeum utworzono już w 1947 roku, dziś to najczęściej odwiedzane muzeum w Polsce: 2,2 mln odwiedzających rocznie). Dzisiejsze Miejsce Pamięci, prowadzone jako muzeum MKiDN, to m.in. zbiory, archiwa oraz ośrodek naukowy, konserwatorski i wydawniczy. Jedno z najnowocześniejszych muzeów na świecie.
- Majdanek (Państwowe Muzeum na Majdanku) – również muzeum prowadzone przez MKiDN. Nazwa „Państwowe Muzeum na Majdanku” funkcjonuje od czasu powołania instytucji i wynika z obowiązujących przepisów prawa.
- Muzeum Stutthof w Sztutowie – także muzeum prowadzone przez MKiDN, założone dzięki staraniom byłych więźniów w 1962. Szczególnie bogate są zgromadzone i przechowywane archiwa poobozowe. To jeden z najbardziej kompletnych tego typu zbiorów, wytworzonych przez administrację byłego obozu koncentracyjnego.
- Muzeum Gross-Rosen w Rogoźnicy, obecnie muzeum prowadzone przez województwo dolnośląskie, trwają rozmowy, aby stało się ono muzeum współprowadzonym przez MKiDN ze względu na rangę miejsca pamięci, jest to możliwe od 2019 roku.
- Mauzoleum Walki i Męczeństwa w Treblince, oddział Muzeum Regionalnego w Siedlcach, obecnie MKiDN finalizuje działania z Zarządem Województwa Mazowieckiego, aby zgodnie z podpisanym w 2017 r. listem intencyjnym było to samodzielne muzeum współprowadzone przez Marszałka Województwa i MKiDN.
- Obóz w Chełmnie nad Nerem – Muzeum byłego niemieckiego Obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem, oddział zamiejscowy Muzeum Martyrologicznego w Żabikowie, instytucja województwa wielkopolskiego, wielokrotnie wspierana dotacjami MKiDN.
- Były niemiecki obóz zagłady w Sobiborze – obecnie oddział Państwowego Muzeum na Majdanku, czyli instytucja MKiDN, prace nad upamiętnieniem i nową wystawą są realizowane i finansowane przy wsparciu Międzynarodowego Komitetu Sterującego (Polska, Izrael, Holandia, Słowacja).
- Były niemiecki obóz zagłady w Bełżcu – od 2004 działa jako oddział Państwowego Muzeum na Majdanku. Utworzenie Oddziału było wynikiem współpracy pomiędzy United States Holocaust Memorial Council, American Jewish Committee oraz d. Radą Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.
Wszystkie Pomniki Zagłady używają powszechnie sformułowań „były niemiecki, nazistowski”, „nazistowskie Niemcy”, „niemieckie obozy” itp. Na stronie internetowej każdej z tych placówek jest to dostępna informacja . Nikt z odwiedzających te muzea nie może mieć wątpliwości kim były ofiary, a kim sprawcy Holocaustu.
To właśnie dzięki staraniom tych placówek, a w większości wypadków z ich inicjatywy, rozpoczęło się rugowanie niedookreślonego pojęcia „nazi” z dyskursu publicznego na świecie. To muzea martyrologiczne pierwsze podjęły nierówną walkę z określeniem „polskie obozy śmierci”.
W 2012 roku wszystkie te muzea przeniosły swoje strony internetowe na domeny .eu lub .org z domen .pl, aby dodatkowo zminimalizować ryzyko błędnego kojarzenia byłych obozów z Polską.
Fundamentalne znaczenie miała zmiana nazwy „byłego obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu” na „Auschwitz-Birkenau: niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady (1940 – 1945)” […] Z dzisiejszej perspektywy trudno sobie uzmysłowić rangę tej zmiany, która de facto wyrugowała pojęcie „obozu w Oświęcimiu” na rzecz „niemieckiego obozu w Auschwitz-Birkenau” i na stałe wprowadziła do języka (nie tylko polskiego!) termin „były niemiecki nazistowski…”.
