Kolejne znaleziska archeologiczne w Lubelskiem. Mogą pochodzić sprzed tysięcy lat

Do Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków Lublin Delegatura w Zamościu trafiły dwa zabytki archeologiczne: siekierka krzemienna (luźne znalezisko bez lokalizacji w terenie) z Szarajówki w gm. Łukowa oraz fragment toporka kamiennego z Dereźni Solskiej w gm. Biłgoraj, ze wskazaną lokalizacją na polu znalazcy. Oba znaleziska były konsultowane z prof. dr hab. Jerzym Liberą (Instytut Archeologii UMCS w Lublinie), żeby określić chronologię, typologię i przynależność kulturową.

 

- Siekierka krzemienna z Szarajówki została przekazana przez pana Mariusza Buczko, który aktualnie mieszka w Gliwicach. W czasie pobytu w domu rodzinnym w Chmielku, otrzymał od babci siekierkę krzemienną, aby przekazać ją do Muzeum w Biłgoraju. Siekierka – wg relacji - została znaleziona prze babcię ponad 50 lat temu, na polach wsi Szarajówka - informuje Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków. - Oględziny zabytku wskazują, że jest to czworościenna siekiera wykonana z krzemienia wołyńskiego, posiadającego szarą barwę z różnymi jej odcieniami, o powierzchni już nieco spatynowanej i przybierającej odcień brązowawy, co sprawia wrażenie, że jest to krzemień pasiasty. Wszystkie powierzchnie siekiery są bardzo starannie wygładzone. Długość siekiery wynosi ok. 11 cm, jej maksymalną grubość można ocenić na 1,4 cm, natomiast szerokość łukowatego ostrza dochodzi do ok. 3,6 cm. W obrysie płaszczyznowym posiada zarys trapezowaty, w przekroju podłużnym jest lekko klinowata, a poprzecznym prostokątna. Z analizy porównawczej typologii siekier wynika, że jest to narzędzie wykonane przez schyłkowo-neolityczną ludność kultury amfor kulistych, w trzeciej fazie rozwojowej tej kultury i może być datowane na połowę 3 tysiąclecia przed naszą erą, czyli na ok. 2600-2400 lat p.n.e.

 

LWKZ podkreśla, że znaleziska siekier kultury amfor kulistych w województwie lubelskim są bardzo rzadkie. Pochodzą z grobów, a niekiedy są znaleziskami luźnymi, czyli nie powiązanymi z żadnymi obiektami. - Odkrywane były przeważnie we wschodniej części naszego województwa oraz na terenie Wołynia i Podola w Ukrainie. Pojawienie się tego typu zabytków w okolicach Biłgoraja jest pewną sensacją, pozwalającą sądzić, że ludność kultury amfor kulistych penetrowała znacznie większe obszary niż sądziliśmy dotychczas - dodaje LWKZ.

 

Drugie znalezisko to częściowo zachowany toporek kamienny z Dereźni Solskiej. Znalazł go pan Michał Kańkowski - na własnym polu, po czym przekazał go do urzędu konserwatorskiego w Zamościu.

 

- Zachowana długość toporka to 7,3 cm. Pierwotnie był znacznie większy i mógł sięgać do 12-14 cm, ale został przełamany na wysokości otworu na stylisko, które prawdopodobnie znajdowało się w połowie jego długości, a ślad po pierwotnym otworze jest widoczny w miejscu przełamania. Maksymalna grubość i szerokość toporka to 2,5 cm, co powoduje, że jego przekrój poprzeczny jest kwadratowy, natomiast profil wzdłużny jest wrzecionowaty, wyraźnie zwężający się do ostrza, a samo ostrze jest dość wąskie, lekko wypukłe. Całość narzędzia jest starannie wygładzona. Na jego górnej powierzchni widoczny jest ponadto ślad po próbie wtórnego wykonania otworu na stylisko, poniżej miejsca przełamania - wyjaśnia LWKZ.

 

 

Konserwator zaznacza jednocześnie, że analiza typologiczna toporka jest trudna ze względu na jego fragmentaryczne zachowanie. - Najprawdopodobniej może to być wtórnie przerabiany toporek, który należy łączyć z ludnością kultury pucharów lejkowatych, a ściślej z tzw. typem „Y” toporków wyróżnianych w tej kulturze i datowanych na 4 lub 3 tysiąclecie przed naszą erą. . Niestety rzecz nie jest pewna, albowiem okazy o tak wąskim ostrzu wykazywane są także w inwentarzach kultur neolitycznych z południa Europy oraz w epoce brązu, a nawet w kulturze łużyckiej. Niestety nie mamy na razie pewnych znalezisk z zespołów zwartych, aby dokonać właściwego porównania - dodaje LWKZ.

 

Na koniec zaznacza, że odkrycie kolejnych zabytków archeologicznych w powiecie biłgorajskim świadczy, że te okolice nie były typową pustką osadniczą, jak dotychczas zakładali archeolodzy. Rozwijało się tam również osadnictwo.

 

Zabytki zostaną przekazane do Muzeum w Biłgoraju, po wykonaniu analiz.