Odszedł na wieczną wartę płk Marian Pawełczak ps. „Morwa”

Marian Pawełczak urodził się 13 maja 1923 r. w Stasinie koło Lublina. Od najmłodszych lat był czynnie zaangażowany w działalność patriotyczną na rzecz Polski. W 1942 r. został wywieziony na roboty przymusowe do Niemiec, skąd uciekł wiosną 1943 r. W 1944 r. dołączył do oddziałów mjr. Hieronima Dekutowskiego ps. „Zapora”. Brał udział w wielu akcjach zbrojnych. Aresztowany za odmowę służby w wojsku ludowym. Ukończył szkołę podoficerską i w podziemiu niepodległościowym wstąpił do ROAK.

Wstąpił do Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. W 1947 r. ujawnił się na rozkaz „Zapory”. W latach 1951-1954 był więziony na Zamku Lubelskim pod zarzutem nieszczerego ujawnienia się i ukrycia czynów dokonanych w czasie działań pod dowództwem „Zapory”. Po zwolnieniu rozpoczął pracę w wytwórni obuwia w Strzelcach, skąd wyrzucono go za przynależność do AK. Był aktywnie zaangażowany w działalność Stowarzyszenia WiN oraz Stowarzyszenia Więźniów Politycznych Okresu Komunistycznego 1944-1989. Jako świadek historii upamiętniał Żołnierzy Wyklętych. Odznaczony wieloma ważnymi odznaczeniami.

Uroczysko Baran jest miejscem tragicznych wydarzeń z lat 1944 – 45 na Południowym Podlasiu. Po przejściu frontu w lipcu 1944 roku w Kąkolewnicy rozkwaterował się sztab marszałka Rokossowskiego. Zaczynały swój zbrodniczy proceder formacje NKWD, a przy nich tzw. Informacja Wojskowa LWP. Wysiedlono wówczas całą Kąkolewnicę Północną, Południową i częściowo Wschodnią. Ludzi wyrzucano z chałup iście po bandycku, z sowiecką brutalnością, obojętnością i chamstwem.

We wsi rozkwaterowało się wojsko. Wszystkie piwnice, spichrze i różne komórki natomiast zamieniono na „turmy”, które zaczęły wkrótce trzeszczeć w szwach od aresztantów, których zwożono zewsząd. Ludzi wyciągano z domów, wyłapywano masowo po drogach, na jarmarkach, sprzed kościołów, jak w niedalekim od Kąkolewnicy Trzebieszowie, gdzie aresztowano po mszy ponad trzydziestu mężczyzn, przeważnie młodych. Tutaj także osadzono grupę oficerów i żołnierzy Wojska Polskiego pojmanych koło Mordów pod Siedlcami za dezercję.

Wyłapywano błąkających się żołnierzy Armii Krajowej z Kresów Wschodnich, z brygad wileńskich, batalionów nowogródzkich, poleskich i lwowskich. Przywożono żołnierzy z 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty, rozbrojonej pod Skrobowem koło Lubartowa. Wszyscy ci, którzy przeszli przez piekło kąkolewnickich piwnic, sądzeni byli w miejscowej szkole przez sąd polowy NKWD i Informacji Wojskowej. Po śledztwie wszystkich podsądnych czekał wspólny, ponury los. Jedni zapełnili lochy Zamku Lubelskiego, inni wywiezieni zostali do Związku Sowieckiego, jeszcze innych spotkał los ten najtragiczniejszy – zostali pod darniną Uroczyska Baran na zawsze. Komitet po raz kolejny realizuje zamysł upamiętniania najtragiczniejszego piętna na historii Południowego Podlasia, jakie wycisnęły lata 1944 – 1945.