Środa Popielcowa jest świętem ruchomym zależnym od daty Świąt Wielkanocnych. W tym roku wypada 14 lutego i rozpoczyna czterdziestodniowy okres Wielkiego Postu.
Liczba 40 w tradycji chrześcijańskiej nie jest przypadkowa i ma charakter symboliczny. Odczytywać ją należy jako dłuższy, nieokreślony czas przeznaczony na wypełnienie konkretnego zadania. W Piśmie Świętym oprócz czterdziestu dni postu Jezusa na pustyni czytamy także o czterdziestu dniach powszechnego potopu, czterdziestu latach pielgrzymowania Izraela ku ziemi obiecanej i czterdziestu dniach przebywania Mojżesza na Górze Synaj.
Początkowo chrześcijanie przygotowywali się do Wielkanocy zaledwie 40 godzin. Pierwsza wzmianka o poście trwającym czterdzieści dni pochodzi z listu św. Atanazego z 334 r. Dla wiernych jest to czas nawrócenia drogą postu, jałmużny i modlitwy. Pokutny charakter okresu wielkopostnego wyraża się w Kościele brakiem radosnych pieśni i fioletowym kolorem szat liturgicznych.
Kościół zaleca wiernym podjęcie osobistych postanowień i wyrzeczeń na czas trwania Wielkiego Postu. Umartwianie się nie musi być celem samym w sobie - postanowienia wielkopostne powinno się traktować jako ćwiczenie silnej woli, rozwój osobisty i duchowy.
Początkiem Wielkiego Postu jest Środa Popielcowa. Tego dnia w Kościele katolickim obowiązuje post ścisły - jakościowy i ilościowy. Oznacza to zmniejszenie liczby posiłków do trzech (z czego tylko jeden obfity) oraz powstrzymanie się od jedzenia mięsa. Zgodnie z Kodeksem prawa kanonicznego post nie obowiązuje osób przed 14. i po 60. roku życia.
Popielec nie jest świętem nakazanym - oznacza to, że obecność na mszy nie jest tego dnia obowiązkowa. Wierni często kultywują jednak tradycję uczestniczenia w eucharystii połączonej z obrządkiem posypywania głów popiołem.
