Apel rabinów

Europejskie Centrum Rabiniczne skierowało do m.in. prezydenta RP Andrzeja Dudy, prezydenta RP-elekta i prezesa IPN oraaz prezydenta Lublina Krzysztofa Żuka, pismo w sprawie Górek.

https://lublin24.pl/z-lublina/rabini-chca-cmentarza-zydowskiego-na-gorkach-czechowskich-radny-dobitnie-komentuje/pYlCGQuRHqQA6yXFDcwj

- Z wielkim niepokojem dowiedzieliśmy się, że na obszarze znanym jako Górki Czechowskie w Lublinie znajduje się masowy grób, który, jak się uważa, zawiera szczątki setek żydowskich ofiar Holokaustu - czytamy w piśmie, przesłanym do naszej redakcji. - Jesteśmy głęboko zaniepokojeni, że zamiast zapewnić ostateczną weryfikację tożsamości ofiar pochowanych w tym miejscu, podejmowane są kroki, które mogą utorować drogę dla projektu deweloperskiego, potencjalnie kosztem godności zmarłych.

Rabini w piśmie chcą m.in. analizy DNA zmarłych, a także, by "Wszystkie szczątki znajdujące się obecnie na miejscu pozostały nienaruszone" i, aby "Cały obszar Górek Czechowskich został uznany za cmentarz żydowski".

Górki Czechowskie

Publiczna debata, której celem jest ustalenie, czy tereny Górek Czechowskich należy pozostawić niezabudowanym trwa od lat. Przedstawiano m.in. koncepcje utworzenia tam rezerwatu florystyczno-krajobrazowego i parku naturalistycznego, z różnymi wariantami zabudowy. W 2019 r. przeprowadzono w tej sprawie referendum lokalne, które w efekcie było niewiążące. Pomysłom o zabudowie sprzeciwiają się obrońcy tych terenów i środowiska ekologiczne.

Poza tym, tereny Górek są miejscem pochówków ofiar terroru z okresu II wony światowej. IPN regularnie przeszukuje te tereny pod kątem nieodkrytych grobów. Eksperci znajdują m.in. szkielety i pozostałości rzeczy osobistych.

Radny dobitnie komentuje

Do sprawy odniósł się teraz radny miejski Tomasz Gontarz z klubu Prawa i Sprawiedliwości. Skierował interpelację do władz Lublina. Dotyczy ona "kryzysu wokół Górek Czechowskich oraz apelu rabinów i międzynarodowej opinii publicznej w sprawie wstrzymania zabudowy na tym terenie".

- Od lat działalność władz Miasta Lublin zmierza w kierunku docelowej zabudowy jednego z ostatnich dużych zespołów zieleni w naszym mieście. Podejmowane działania od początku budziły liczne kontrowersje, wywołały szereg protestów mieszkańców, ekspertów i organizacji społecznych. Mimo referendum w 2019 roku, w którym większość głosujących była przeciwna zabudowie Górek Czechowskich (choć z powodu niskiej frekwencji wynik nie był wiążący), władze konsekwentnie realizują politykę ugodową wobec dewelopera, marginalizując głosy społeczne, argumentację przyrodniczą, klimatyczną i historyczną - napisał Tomasz Gontarz.

Zdaniem radnego bieżąca sytuacja związana z odnalezieniem kolejnych masowych mogił oraz interwencją środowisk międzynarodowych, w tym żydowskich, pokazuje "dobitnie, że miasto nie wykazało należnej przezorności oraz wrażliwości w planowaniu procesu inwestycyjnego".

- Brak szerokiej konsultacji ze specjalistami od ochrony pamięci historycznej, pochopne decyzje dotyczące zgody na zabudowę, zignorowanie opinii naukowych o wpływie inwestycji na walory przyrodnicze i ekosystem, a także brak transparentności w negocjacjach z deweloperem TBV Investment Sp. z o.o., podważają zaufanie do władz samorządowych i narażają Lublin na poważny kryzys wizerunkowy na arenie krajowej i międzynarodowej - napisał.

W interpelacji pyta też czy i kiedy zostanie wdrożony czasowy lub bezterminowy zakaz wszelkich prac budowlanych i ingerencji w teren do czasu jednoznacznego ustalenia tożsamości ofiar oraz zakończenia konsultacji z organizacjami żydowskimi i instytucjami ochrony pamięci? Pyta również w jaki sposób miasto zamierza przeprowadzić ponowną inwentaryzację przyrodniczo-historyczną Górek uwzględniając najnowsze odkrycia oraz postulaty obu stron społecznego dialogu? Do tego prosi o informację czy prezydent Żuk gotów podjąć rozmowy w celu uznania całego obszaru za teren objęty szczególną ochroną (potencjalny cmentarz, zabytek historyczny lub rezerwat przyrody)? Ostatnie pytanie dotyczy tego czy miasto planuje szerokie konsultacje społeczne z udziałem niezależnych ekspertów, organizacji międzynarodowych oraz mieszkańców Lublina przed podjęciem jakichkolwiek dalszych decyzji w tym zakresie?

- Brak stanowczego działania grozi trwałą utratą wiarygodności władz Lublina, pogorszeniem stosunków międzynarodowych, utratą zaufania społecznego i nieodwracalną degradacją dziedzictwa przyrodniczo-historycznego miasta - podsumowuje Gontarz.

Miasto odpowiada

Andrzej Wojewódzki - sekretarz Miasta Lublin w odpowiedzi przekazał, że Miasto od wielu lat podejmuje działania zmierzające do zachowania pamięci i godności ofiar Holocaustu, w tym także w kontekście działań podejmowanych na terenie Górek Czechowskich. Dodał, że przed II Wojną Światową ok. 30% mieszkańców Lublina stanowiła społeczność żydowska.

- Tym bardziej jesteśmy głęboko świadomi swojej historii i zobowiązań wobec przeszłości. Pamięć o dawnych mieszkańcach, w tym ofiarach Holocaustu i wszystkich ofiarach systemów totalitarnych, pozostaje trwałym elementem tożsamości naszego miasta. Służy temu między innymi powołana przez Miasto Lublin instytucja kultury – Ośrodek Brama Grodzka Teatr NN. Ta unikalna w skali kraju jednostka prowadzi działania na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Uhonorowaniu dawnych mieszkańców Lublina, ofiar Holocaustu, służy między innymi także tablica wmurowana na ścianie lubelskiego Ratusza w lutym 2024 r., upamiętniająca ofiary niemieckiej akcji „Reinhardt” w latach 1942-1943, umieszczona tam z inicjatywy Marszałka Województwa Lubelskiego i Prezydenta Miasta Lublin - napisał Andrzej Wojewódzki.

Zaznaczył również, że Miasto nie planuje i nigdy nie planowało zabudowy całego terenu Górek i nie jest właścicielem terenu. Ratusz prowadzi natomiast negocjacje w oparciu obowiązujące przepisy prawa z właścicielem tego obszaru, które mają na celu między innymi objęcie około 70% powierzchni tego terenu ochroną planistyczną i przeznaczenie go na naturalistyczny park miejski, dostępny dla mieszkańców i służący także celom pamięci - w przypadku ofiar żydowskich – w formie wypracowanej we współpracy z przedstawicielami społeczności żydowskiej.

Z kolei za badania historyczne i identyfikację miejsc pochówków odpowiada Instytut Pamięci Narodowej Z dostępnych informacji IPN wynika, że rozstrzeliwania miały miejsce w ograniczonej, najniżej położonej części terenu tzw. Górek , a dokładniej w wąwozach i nie na całym ich terenie.

- Miasto Lublin, a także właściciel terenu Górek Czechowskich, deklarują gotowość upamiętnienia wszystkich miejsc męczeństwa znajdujących się na tym obszarze, w tym również ofiar żydowskich – w sposób godny i trwały, a także w konsultacji ze społecznością żydowską. Jesteśmy w bieżącym kontakcie w tej sprawie z Naczelnym Rabinem Polski, Michaelem Schudrichem, który wielokrotnie współpracował z Lublinem przy projektach związanych z ochroną pamięci o ludności żydowskiej - napisał sekretarz.

Na obszarze już zrealizowanych i planowanych przez IPN prac poszukiwawczych, zgodnie z ustaleniami dokonanymi z Naczelnym Rabinem Polski Michaelem Schudrichem, nie jest i nie będzie realizowana infrastruktura parkowa w postaci np. alejek czy innych urządzeń.

- Przewidziane to zostało już w projekcie procedowanego Zintegrowanego Planu Inwestycyjnego dla terenu Górek Czechowskich (mapa w załączeniu), a także w tworzonym aktualnie Planie Ogólnym. Nadto, w projekcie umowy urbanistycznej zawieranej z właścicielem tego terenu, zawarty został zapis o obowiązku zagwarantowania na każdym etapie realizacji planowanych inwestycji nadzoru archeologicznego - podkreśla Wojewódzki.

Przypomniał jednocześnie, że w miejscu Górek Czechowskich od 2005 roku obowiązuje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Plan podlega zmianom, jako Zintegrowany Plan Inwestycyjny. Prace nad ZPI przebiegają zgodnie z obowiązującymi przepisami planowania i zagospodarowania przestrzennego z uwzględnieniem przepisów odrębnych. Dopiero po ich zakończeniu właściciel terenu będzie miał możliwość wystąpienia o ewentualne pozwolenia na budowę, zgodne z ustalonym przeznaczeniem i sposobem zagospodarowania terenu. W lipcu zakończył się etap konsultacji społecznych projektu ZPI dla terenu Górek wraz z prognozą oddziaływania na środowisko. Kolejne etapy procedury planistycznej obejmują m.in. wprowadzenie do projektu zmian wynikających z uzyskanych opinii, dokonanych uzgodnień, przeprowadzonych konsultacji społecznych i sposobu ich rozpatrzenia.

- Miasto nie planuje sporządzenia ponownej inwentaryzacji przyrodniczo historycznej dla terenu Górek Czechowskich, ponieważ w ostatnim czasie, na potrzeby prognozy oddziaływania na środowisko Zintegrowanego Planu Inwestycyjnego dla terenu Górek Czechowskich wykonano szereg, wymienionych w niej opracowań specjalistycznych: inwentaryzacyjnych, krajobrazowo-kulturowych i komunikacyjnych - napisał sekreyarz, dodając, że w latach ubiegłych na zlecenie Urzędu Miasta Lublin powstał też Raport z inwentaryzacji przyrodniczej wąwozów.

Na koniec podkreslił jeszcze, że aktualnie nie toczy się również postępowanie w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach na terenie Górek.

- W przypadku wszczęcia takiego postępowania, podmiot planujący realizację przedsięwzięcia zobowiązany będzie do przedstawienia informacji o pokryciu nieruchomości szatą roślinną oraz dziko występujących zwierzętach na nieruchomości, w tym gatunkach chronionych. Z kolei uznanie za rezerwat przyrody obszaru następuje w drodze aktu prawa miejscowego w formie zarządzenia Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska, które określa jego nazwę, położenie lub przebieg granicy i otulinę, jeżeli została wyznaczona, cele ochrony oraz rodzaj, typ i podtyp rezerwatu przyrody, a także sprawującego nadzór nad rezerwatem - podsumowuje Andrzej Wojewódzki.

Sprawdź fanpage Lublin24, bądź na bieżąco!

Olga Tokarczuk (1)

Olga Tokarczuk i Agnieszka Holland otrzymają honoris causa U...