Anna Augustyniak: Będziemy wzmacniać i rozwijać pomoc psychologiczną dla dzieci i młodzieży

Dominika Polonis: Czy dzieciństwo bez przemocy, patrząc na realia i różne aspekty życia, jest w Polsce w ogóle możliwe?

Anna Augustyniak: Statystyki nie napawają optymizmem. 79% dzieci w Polsce doświadcza przemocy – 32% z rąk bliskich dorosłych, a 66% ze strony rówieśników. Co dwunaste dziecko doświadcza przemocy seksualnej. To liczby, które trudno zignorować. Wymagają one natychmiastowych, systemowych działań. Niestety, wciąż wielu dorosłych uważa przemoc, fizyczną czy psychiczną, za „skuteczną metodę wychowawczą”. Takie przekonania trzeba zmieniać już od podstaw, edukując i wspierając całe środowisko rodzinne, szkolne i lokalne. Dzieciństwo bez przemocy oznacza bezpieczeństwo w domu, w szkole, w grupie rówieśniczej, w internecie. Oznacza również dostęp do realnego wsparcia psychologicznego, prawnego, terapeutycznego. 

Jak miasto Lublin planuje rozmawiać z rodzicami, nauczycielami, dziećmi o przemocy i jej konsekwencjach?

Miasto Lublin podejmuje wielotorowe działania edukacyjne i informacyjne, mające na celu budowanie świadomości społecznej na temat przemocy oraz promowanie postaw przeciwdziałających jej występowaniu – zarówno wśród dzieci, jak i dorosłych. Działania te obejmują kampanie społeczne, takie jak „Dzieciństwo bez przemocy”, które poprzez plakaty, spoty, media lokalne i media społecznościowe kierują przekaz do całej społeczności miasta. To także warsztaty i prelekcje w szkołach, skierowane zarówno do uczniów, jak i nauczycieli oraz pedagogów. Uczą one, jak rozpoznawać przemoc, gdzie szukać pomocy i jak rozmawiać o trudnych emocjach. Ale to nie wszystko. Są to również szkolenia i spotkania dla rodziców, często realizowane we współpracy ze szkołami, poradniami psychologiczno-pedagogicznymi i organizacjami pozarządowymi. Celem jest pokazanie, że przemoc nie jest metodą wychowawczą, a także wspieranie rodzicielstwa opartego na empatii i zrozumieniu. Równie istotne jest zaangażowanie specjalistów – psychologów, terapeutów, pracowników socjalnych i interwentów kryzysowych, którzy prowadzą indywidualne i grupowe działania edukacyjne. Współpracujemy z organizacjami pozarządowymi, które realizują projekty, szkolenia i warsztaty dla różnych grup mieszkańców, także tych najbardziej narażonych na przemoc. Miasto stara się mówić o przemocy językiem zrozumiałym i dostosowanym do odbiorców: inaczej do dzieci, inaczej do młodzieży, a jeszcze inaczej do rodziców czy nauczycieli. Celem jest nie tylko informowanie, ale realna zmiana postaw i umiejętności reagowania na przemoc.

Czy planowane są działania edukacyjne skierowane do dorosłych, by uświadamiać, że przemoc nie jest wychowaniem?

Tak, miasto Lublin planuje i realizuje działania edukacyjne skierowane do dorosłych, których celem jest zmiana szkodliwych przekonań o „wychowawczej” roli przemocy i promowanie pozytywnych, bezpiecznych metod wychowania dzieci. Organizujemy warsztaty dla rodziców i opiekunów, gdzie dowiadują się oni, jak radzić sobie z trudnymi emocjami u dziecka, jak stawiać granice bez przemocy oraz jak budować relacje oparte na zaufaniu i wzajemnym szacunku. Celem warsztatów jest nie tylko przeciwdziałanie przemocy w szkołach, ale także wspieranie kompetencji wychowawczych i umiejętności pracy z dziećmi doświadczającymi trudnych sytuacji domowych. Osoby, które mają trudność w radzeniu sobie z wychowaniem dziecka, mogą skorzystać z bezpłatnego wsparcia w Centrum Interwencji Kryzysowej, bez skierowania i bez oczekiwania. Celem tych działań jest pokazanie dorosłym, że istnieją skuteczne, empatyczne i szanujące metody wychowania, a przemoc – niezależnie od jej formy – zawsze jest szkodliwa i niedopuszczalna.

W jaki sposób Lublin planuje zwiększyć dostępność pomocy psychologicznej i psychiatrycznej, szczególnie dla najmłodszych? Obecnie czas oczekiwania na wizytę w ramach NFZ to nawet rok dla dorosłych i 14 miesięcy w przypadku dzieci. 

Miasto Lublin dostrzega poważny problem z ograniczoną dostępnością do pomocy psychologicznej i psychiatrycznej, szczególnie dla dzieci i młodzieży, i podejmuje szereg działań, które mają realnie poprawić sytuację niezależnie od systemowych ograniczeń NFZ. Będziemy wzmacniać i rozwijać miejskie formy wsparcia psychologicznego, takie jak finansowanie punktów bezpłatnej pomocy psychologicznej dla dzieci, młodzieży i ich rodzin, jak i prowadzenie poradnictwa indywidualnego oraz grup wsparcia w miejskich instytucjach, takich jak Centrum Interwencji Kryzysowej czy poradnie psychologiczno-pedagogiczne. Dodatkowo, całodobowa, bezpłatna pomoc psychologiczna w Centrum Interwencji Kryzysowej (CIK) możliwa bez skierowania i bez zapisów. Dzieci i młodzież (oraz ich opiekunowie) mogą zgłosić się o każdej porze i uzyskać natychmiastową pomoc w kryzysie, również w sytuacjach przemocy. Programy profilaktyczne i edukacyjne w szkołach i przedszkolach, które obejmują wsparcie psychologiczne, zajęcia z kompetencji emocjonalno-społecznych oraz współpracę z pedagogami i wychowawcami. Miasto zleca realizację zadań publicznych NGO-som, które oferują szybkie wsparcie psychologiczne i terapeutyczne. Pozwala to ominąć ograniczenia NFZ i skrócić czas oczekiwania. Lublin wdraża elementy polityki zdrowotnej na poziomie samorządowym, wspierając działania w zakresie profilaktyki zaburzeń psychicznych i uzależnień u dzieci i młodzieży. Choć dostępność specjalistów w ramach NFZ pozostaje poważnym problemem ogólnopolskim, Lublin stara się uzupełniać te braki własnymi zasobami i poprzez współpracę z partnerami społecznymi. Celem miasta jest zapewnienie jak najszybszego dostępu do pomocy dla dzieci w kryzysie, zanim ich sytuacja się pogorszy.

Jakie działania będą realizowane w ramach kampanii „Dzieciństwo bez przemocy”?

W ramach kampanii „Dzieciństwo bez przemocy” Lublin realizuje szereg działań skierowanych zarówno do dzieci, młodzieży, jak i dorosłych – rodziców, nauczycieli, wychowawców oraz całej społeczności lokalnej. Celem jest profilaktyka przemocy, edukacja i wzmocnienie systemu wsparcia. Chcemy wzmocnić rolę Centrum Interwencji Kryzysowej (CIK), jako miejsca pierwszego kontaktu dla dzieci i dorosłych doświadczających przemocy. W kampanii promowana jest dostępność i bezpłatność tej pomocy. Kampania ma charakter systemowy i wielopłaszczyznowy. Łączy działania edukacyjne, profilaktyczne, interwencyjne i informacyjne. Jej celem jest zmiana społecznego podejścia do przemocy wobec dzieci oraz budowanie kultury wychowania opartego na szacunku, empatii i bezpieczeństwie.

Gdzie dzieci i młodzież w Lublinie mogą szukać natychmiastowej pomocy?

W Lublinie funkcjonuje kilka miejsc, w których dzieci i młodzież, a także ich opiekunowie, mogą uzyskać natychmiastową, bezpłatną pomoc w sytuacji kryzysowej, związanej z przemocą, problemami psychicznymi czy trudną sytuacją domową. Jest to między innymi Centrum Interwencji Kryzysowej (CIK), w którym jest pomoc psychologiczna, prawna i terapeutyczna. Jest ono czynne przez siedem dni w tygodniu przez całą dobę. Telefon zaufania CIK jest pod numerem telefonu: 733 588 900. Szkolni psychologowie i pedagodzy, dostępni w większości szkół i placówek oświatowych, umożliwiają dzieciom zgłoszenie się do nich bezpośrednio, poprosić o rozmowę lub napisać wiadomość. Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne w Lublinie oferują bezpłatną pomoc psychologiczną i terapeutyczną, również w trudnych sytuacjach rodzinnych i emocjonalnych. Miejskie Punkty Wsparcia dla Młodzieży i Rodzin, działają we współpracy z organizacjami pozarządowymi. Można tam skorzystać z porad psychologa, terapeuty lub prawnika. Ogólnopolski telefon zaufania dla dzieci i młodzieży – 116 111 – bezpłatny, anonimowy, czynny codziennie, obsługiwany przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę. Dzieci mogą zadzwonić lub napisać przez stronę: 116111.pl W sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia należy zawsze dzwonić pod numer alarmowy 112. Ważne jest, by dzieci i młodzież wiedziały, że nie są same, a w Lublinie istnieją miejsca, gdzie zostaną wysłuchane i otrzymają realną pomoc – bez oceniania, bez warunków, bez kosztów. 

Jaką rolę pełni w tym zakresie Centrum Interwencji Kryzysowej? Jakie problemy dominują w zgłoszeniach, szczególnie jeśli chodzi o przemoc wobec dzieci lub między dziećmi?

Centrum Interwencji Kryzysowej w Lublinie (CIK) to kluczowa placówka świadcząca natychmiastową, całodobową pomoc dla osób w sytuacjach kryzysowych – w tym dzieci, młodzieży i ich rodzin. Dominujące problemy w zgłoszeniach dotyczących dzieci i młodzieży toprzemoc domowa (zarówno fizyczna, jak i psychiczna, ze strony rodziców lub opiekunów. Często powiązana z problemem uzależnień (np. alkoholizm rodzica)), przemoc rówieśnicza (wykluczenie, zastraszanie, agresja fizyczna i psychiczna między dziećmi i nastolatkami, szczególnie w szkołach.), cyberprzemoc (hejt, nękanie w mediach społecznościowych, rozpowszechnianie kompromitujących materiałów). Częstym problemem, z którymi zgłaszają się do nas mieszkańcy są kryzysy emocjonalne i psychiczne – depresja, stany lękowe, myśli samobójcze u dzieci i nastolatków, często wynikające z przemocy, presji rówieśniczej lub problemów rodzinnych. CIK to miejsce pierwszego kontaktu, gdzie każde dziecko lub dorosły w kryzysie może otrzymać natychmiastowe wsparcie, profesjonalne, empatyczne i dyskretne.